ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΠΟΖΝΑΝ

• ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΠΡΙΝ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΔΙΑΣΚΕΨΗΣ ΤΟΥ ΠΟΖΝΑΝ
  
  Τρόπους αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών αναζητούν από την 1η Δεκεμβρίου 2008 εκπρόσωποι από 183 χώρες, που βρίσκονται στην Πολωνία για τη διάσκεψη του Πόζναν, που θα διαρκέσει μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου 2008.
  Τα άτολμα μέτρα που έχουν υιοθετήσει μέχρι σήμερα οι κυβερνήσεις παγκοσμίως για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών, οδηγούν τον πλανήτη σε επικίνδυνο μονοπάτι, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της μέσης πλανητικής θερμοκρασίας κατά 7oC έως το τέλος του αιώνα, σε σύγκριση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου, υποστηρίζει η περιβαλλοντική οργάνωση Greenpeace, σε σχετικό δελτίο τύπου.
  
  Με βάση τα στοιχεία της Διακυβερνητικής Επιτροπής για τις Κλιματικές Αλλαγές (IPCC), το μέλλον σκιαγραφείται με μια σειρά από αρνητικές επιπτώσεις:
  
• 1 – 3,2 δισεκατομμύρια. άνθρωποι θα υποφέρουν από έλλειψη νερού.
• Θα καταστραφούν υπερ-πολύτιμα οικοσυστήματα των κοραλλιογενών υφάλων.
• 3 – 15 εκατομμύρια άνθρωποι ετησίως θα κινδυνεύουν από πλημμύρες σε παράκτιες περιοχές.
• Θα αυξηθεί ο υποσιτισμός, οι καρδιακές παθήσεις και οι μολυσματικές ασθένειες.
• Θα αυξηθούν τα νοσήματα και οι θάνατοι από ακραία καιρικά φαινόμενα (πλημμύρες, καύσωνες, ξηρασίες).
• Θα αυξηθεί η στάθμη της θάλασσας εξαιτίας της τήξης των πάγων.
• Ο Αμαζόνιος και η βιοποικιλότητά του θα καταστραφεί έως και 80%
  
  Για να προληφθούν οι χειρότερες επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών, η αύξηση της μέσης πλανητικής θερμοκρασίας θα πρέπει να περιοριστεί όσο το δυνατόν χαμηλότερα από +2οC, σε σύγκριση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου.
  Και παράλληλα οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου να μειωθούν τουλάχιστον κατά 80 – 95% έως το 2050.
  Στη Διάσκεψη του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών στο Πόζναν και στην Κοπεγχάγη το 2009, οι κυβερνήσεις οφείλουν να αναλάβουν δεσμεύσεις για σημαντική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
  Η Διάσκεψη του Ο.Η.Ε. στο Πόζναν (COP14, 1 – 12 Δεκεμβρίου), αποτελεί το ενδιάμεσο στάδιο ανάμεσα στην έναρξη των διαπραγματεύσεων στο Μπαλί (COP 13, 3 – 14 Δεκεμβρίου 2007) και την τελική συμφωνία για το μέλλον του Πρωτοκόλλου του Κιότο, η οποία θα επιτευχθεί το επόμενο έτος στην Κοπεγχάγη (COP 15, Δεκέμβρης 2009).
  Ωστόσο διαφαίνεται ότι στο Πόζναν δύσκολα θα υπάρξει κάποια οριστική απόφαση, καθώς οι περισσότερες κυβερνήσεις περιμένουν να ξεκαθαρίσει η τελική στάση των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, υπό τη νέα διακυβέρνηση.
  Εντούτοις, η διάσκεψη του Πόζναν θεωρείται εξαιρετικά κρίσιμη.
  Μέχρι σήμερα λίγα έχουν επιτευχθεί σχετικά με τη συνέχιση του Πρωτοκόλλου του Κιότο, ενώ επικίνδυνα ‘παραθυράκια’, τα οποία έχουν προταθεί σε ευρωπαϊκό κυρίως επίπεδο υπονομεύουν, όχι μόνο τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις διεθνείς διαπραγματεύσεις, αλλά και τον ίδιο τον αγώνα για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών, υποστηρίζεται από την Greenpeace.
  Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στο Πόζναν συνέρχεται παράλληλα και το Συμβούλιο Ευρωπαίων Υπουργών Περιβάλλοντος (4 – 5 Δεκεμβρίου), το Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας (8 Δεκεμβρίου) και η Σύνοδος Κορυφής (11 – 12 Δεκεμβρίου).
  Στις συναντήσεις αυτές αναμένεται να οριστικοποιηθεί η τελική μορφή του ‘Πακέτου για την Ενέργεια’, το οποίο θα περιλαμβάνει τους μονομερείς στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2020, ως προς τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την ανάπτυξη των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργειας.
  Ωστόσο, η παγκόσμια οικονομική κρίση έδωσε το πρόσχημα σε αρκετά κράτη, όπως την Πολωνία και την Ιταλία, να ταχθούν ενάντια στους στόχους που θέτει το ‘Πακέτο’ με την πρόφαση ότι θα πλήξουν ακόμα περισσότερο την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης.
  Προκειμένου να επιτευχθεί η τελική συμφωνία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταθέσει προτάσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν σημαντικούς συμβιβασμούς, υπογραμμίζει στο κείμενό της η Greenpeace.
  Και τονίζει ότι αν οι συμβιβαστικές προτάσεις της Επιτροπής τελικά ψηφιστούν, η Ευρώπη κινδυνεύει να εγκλωβιστεί κατά τις διεθνείς διαπραγματεύσεις στο Πόζναν σε ήδη διατυπωμένες θέσεις, οι οποίες θα εξασθενήσουν σημαντικά τη διαπραγματευτική της ισχύ με τα υπόλοιπα κράτη.
  Η Ευρώπη θα έχει χάσει οριστικά την αξιοπιστία και τον πρωταγωνιστικό της ρόλο, όταν θα απαιτεί από τα υπόλοιπα αναπτυγμένα και αναπτυσσόμενα κράτη, να συμβάλουν στον αγώνα για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών.
  
  Σύμφωνα με μελέτη της Greenpeace, tα πιο επικίνδυνα ‘παραθυράκια’ που υπονομεύουν το ‘Πακέτο για την Ενέργεια’ είναι τα εξής:
  
• Κατανομή των βαρών μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (burden sharing)
  
  Σύμφωνα με το burden sharing, κάθε κράτος- μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να αναλάβει την υποχρέωση για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στο πλαίσιο των δυνατοτήτων του, ούτως ώστε να επιτευχθεί η συνολική μείωση της Ε.Ε.
  Σύμφωνα με τις τελευταίες εξελίξεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει έως και 65% της συνολικής μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2020 (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005) να προέρχεται από ευέλικτους μηχανισμούς, όπως οι Μηχανισμοί Καθαρής Ανάπτυξης (CDM) και τα Προγράμματα Κοινής Εφαρμογής (JI) και όχι από εγχώρια μέτρα σε επίπεδο κράτους μέλους.
  Σε περίπτωση που τελικά εγκριθεί αυτή η πρόταση, τότε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχει την υποχρέωση να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μέσω εγχώριων μέτρων κατά μόλις 3,5% έως το 2020, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005 και το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα συμβεί εκτός ευρωπαϊκής επικράτειας.
  Η Greenpeace υποστηρίζει τους ευέλικτους μηχανισμούς μόνο ως επιπρόσθετο μέτρο για την περαιτέρω μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με δεδομένο ότι οι ευέλικτοι μηχανισμοί έχουν καθαρά συμπληρωματικό χαρακτήρα.
  
• Δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων εκπομπών ρύπανσης
  
  Σύμφωνα με το νέο συμβιβαστικό κείμενο της Επιτροπής θα κατανεμηθούν δωρεάν δικαιώματα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στα κράτη, στα οποία περισσότερο από το 60% της ηλεκτροπαραγωγής παράγεται από άνθρακα.
  Η ποσότητα των δωρεάν κατανεμημένων δικαιωμάτων, θα ανέρχεται στο 50% των συνολικών δικαιωμάτων, που ορίστηκαν κατά τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων (2008 – 2013) και θα φτάσει στο μηδέν από το 2016.
  Αν και η πρόταση αυτή είναι σαφώς καλύτερη από την πρόταση της Πολωνίας για δωρεάν κατανομή του συνόλου των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπανσης στην ηλεκτροπαραγωγή, ωστόσο αποτελεί μία απαράδεκτη επιδότηση στη πιο ρυπογόνο βιομηχανία στον πλανήτη και ουσιαστικά παρατείνει τη χρήση άνθρακα, που αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για το κλίμα.
  
  Η Greenpeace υποστηρίζει την αρχική πρόταση για δημοπράτηση του συνόλου των δικαιωμάτων εκπομπών ρύπανσης στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής.
  
• Δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS)
  
  Η επικίνδυνη και αβέβαιη τεχνολογία δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα (τεχνολογία CCS, carbon capture and storage) θεωρητικά υπόσχεται πως μπορεί να επιτρέπει στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής να δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα που εκπέμπουν, να το μεταφέρουν –συνήθως με αγωγούς- και στη συνέχεια να το αποθηκεύουν σε κατάλληλες γεωλογικές τοποθεσίες, στο υπέδαφος ή κάτω από το βυθό της θάλασσας.
  Σύμφωνα με το νέο συμβιβαστικό κείμενο της Επιτροπής προτείνεται η δωρεάν κατανομή 100 – 200 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα ως δικαίωμα ρύπανσης, για την ανάπτυξη πιλοτικών προγραμμάτων δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα.
  Η έμμεση αυτή επιδότηση συντηρητικά εκτιμάται στα 2 – 4 δισεκατομμύρια ευρώ και διοχετεύει τα χρήματα των Ευρωπαίων φορολογούμενων πολιτών στην έρευνα και ανάπτυξη μίας αβέβαιης και επικίνδυνης τεχνολογίας, η οποία στην καλύτερη περίπτωση δεν αναμένεται να τεθεί σε βιομηχανική κλίμακα πριν από το 2030.
  Η Greenpeace υποστηρίζει την καταψήφιση αυτής της έμμεσης επιδότησης και τη χρηματοδότηση των πραγματικών λύσεων για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών: των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της εξοικονόμησης ενέργειας.
  Οι αντιπροσωπείες των κρατών στο Πόζναν καλούνται να πάρουν σημαντικές αποφάσεις για μία σειρά από ζητήματα.
  Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι τα ακόλουθα:
  
• Προσαρμογή στις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών (Adaptation)
  
  Ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα είναι η αντιμετώπιση των επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών (πχ πλημμύρες, έλλειψη νερού, υποσιτισμός), όπως αυτές θα πλήξουν τα φτωχότερα και αναπτυσσόμενα κράτη που δεν έχουν την οικονομική δύναμη και τις υποδομές για να αντεπεξέλθουν.
  Η δημιουργία ενός ταμείου, το οποίο θα χρηματοδοτεί έργα για την αντιμετώπιση και την καλύτερη προσαρμογή των αναπτυσσόμενων κρατών στις επιπτώσεις των κλιματικών αλλαγών, είναι ένα ζήτημα το οποίο ακόμα δεν έχει επιλυθεί οριστικά από τα αναπτυγμένα κράτη.
  Στο Πόζναν, είναι πιθανή η εκκίνηση της λειτουργίας του ταμείου αυτού, σε περίπτωση που τελικά ανακοινωθεί η εθελοντική δωρεά των αναπτυγμένων κρατών ενός σημαντικού ποσού.
  Η Greenpeace υποστηρίζει τη δημιουργία μόνιμου ταμείου για την ενίσχυση των αναπτυσσόμενων κρατών, το οποίο θα χρηματοδοτείται από τις αναπτυγμένες χώρες.
  
• Μείωση των εκπομπών από την αποδάσωση και την υποβάθμιση των δασών των αναπτυσσόμενων κρατών (Reducing emissions from deforestation and forest degradation in developing countries, REDD)
  
  Η καταπολέμηση της αποδάσωσης και της υποβάθμισης των δασών στα αναπτυσσόμενα κράτη μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών με σχετικά χαμηλό κόστος, καθώς τα δάση αποτελούν φυσικές καταβόθρες άνθρακα, ενώ η καταστροφή τους απελευθερώνει στην ατμόσφαιρα τεράστιες ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου.
  Αρκετά αναπτυγμένα κράτη ωστόσο, θέλουν να εκμεταλλευτούν τη δράση αυτή σε αναπτυσσόμενες χώρες με σκοπό την πίστωση δικαιωμάτων ρύπανσης στο εσωτερικό της χώρας τους.
  Σε αυτή την περίπτωση τα αναπτυγμένα κράτη θα μειώνουν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα σε τρίτα κράτη (εκτός της επικράτειάς τους), κερδίζοντας στο εσωτερικό τους δικαιώματα ρύπανσης (carbon leakage).
  Αυτή η πλασματική μείωση ελλοχεύει σημαντικούς κινδύνους για την πραγματική μείωση των εκπομπών αερίων από τις αναπτυγμένες χώρες.
  
  Η Greenpeace υποστηρίζει τον επιπρόσθετο και συμπληρωματικό χαρακτήρα της μείωσης των εκπομπών από την αποδάσωση και την υποβάθμιση των δασών των αναπτυσσόμενων κρατών.
  Οποιαδήποτε μείωση επέρχεται από τον τομέα αυτό, θα πρέπει να προστίθεται στους στόχους μείωσης των αναπτυγμένων κρατών και όχι να συνυπολογίζεται.
  
• Μηχανισμοί καθαρής ανάπτυξης (Clean Development Mechanisms, CDM)
  
  Οι μηχανισμοί καθαρής ανάπτυξης αποτελούν τον έναν από τους ευέλικτους μηχανισμούς για την επίτευξη των στόχων του Πρωτοκόλλου του Κιότο (μαζί με την εμπορία ρύπων και τα προγράμματα κοινής εφαρμογής, JI).
  Σύμφωνα με τους μηχανισμούς καθαρής ανάπτυξης, ένα αναπτυγμένο κράτος μπορεί να πιστωθεί δικαιώματα ρύπανσης, αν υλοποιήσει κάποιο έργο που συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε κάποια αναπτυγμένη χώρα.
  Στη διάσκεψη του Πόζναν υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να συζητηθεί το θέμα της ενσωμάτωσης της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα και της πυρηνικής ενέργειας στους καθαρούς μηχανισμούς.
  Ωστόσο, οι πιθανότητες να υπάρξει κάποια οριστική συμφωνία είναι μικρή, καθώς τα περισσότερα κράτη επιθυμούν τη μετάθεσή της στη Διάσκεψη της Κοπεγχάγης τον επόμενο χρόνο.
  Η Greenpeace θα συνεχίσει να αντιμάχεται την πιθανότητα να ενσωματωθούν οι εν λόγω τεχνολογίες στους μηχανισμούς καθαρής ανάπτυξης, καθώς κρύβουν σημαντικούς περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς κινδύνους.
  
• Εκπομπές από την αεροπλοΐα και τη ναυσιπλοΐα
  
  Η πρώτη περίοδος του Πρωτοκόλλου του Κιότο (2008 – 2012) δεν προέβλεπε μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονταν από την αεροπλοΐα και τη ναυσιπλοΐα.
  Ενώ οι εκπομπές από την αεροπλοΐα ευθύνονται για το 3% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από το 1990 έως σήμερα οι εκπομπές αυτές έχουν σχεδόν διπλασιαστεί.
  Παρά τις διακηρύξεις των αεροπορικών εταιριών για εθελοντική μείωση των εκπομπών, λίγα μέχρι σήμερα έχουν επιτευχθεί στον τομέα αυτό, λόγω της έλλειψης νομικά δεσμευτικών στόχων.
  Για το λόγο αυτό, οι εκπομπές από τους δύο τομείς θα πρέπει να συμπεριληφθούν στις δεσμεύσεις του Πρωτοκόλλου του Κιότο, κατά τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων (2013 – 2017)
  Η Greenpeace προωθεί σε πολιτικό επίπεδο την ενσωμάτωση των εκπομπών αερίων το θερμοκηπίου από τους δύο αυτούς τομείς κατά τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων του Πρωτοκόλλου του Κιότο (2013 – 2017).
  
  Αξίζει να επισημανθεί ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής συνεχίζουν να διαδραματίζουν σημαντικότατο ρόλο στις διαπραγματεύσεις για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών.
  Η επιτυχία της νέας συμφωνίας για περαιτέρω μείωση των αερίων που καταστρέφουν το κλίμα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη στάση των Η.Π.Α.
  Πολλά κράτη περιμένουν να ξεκαθαρίσει τη θέση της η νέα κυβέρνηση των Η.Π.Α., προτού δεσμευτούν κατά τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων του Πρωτοκόλλου του Κιότο.
  Η νέα κυβέρνηση Obama δεν επιθυμεί να αναλάβει πρωτοβουλίες σε αυτό το χρονικό σημείο και να αναμειχθεί στα σχέδια της κυβέρνησης Bush, ενώ οι Η.Π.Α. βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο σε επίπεδο διακυβέρνησης.
  Επίσης φαίνεται ότι η κυβέρνηση Obama δεν έχει ακόμα διαμορφώσει τη νέα κλιματική και ενεργειακή της πολιτική, επομένως οι ουσιαστικές εξελίξεις αναμένονται στην Κοπεγχάγη.
  
  Ωστόσο ο νέος Πρόεδρος των Η.Π.Α., σύμφωνα με σχετικό δελτίο τύπου της Greenpeace, θα πρέπει:
  
• Να υποστηρίξει και να υιοθετήσει τους δεσμευτικούς στόχους που θέτει το Πρωτόκολλο του Κιότο τόσο κατά την πρώτη (2008 – 2012), όσο και κατά τη δεύτερη περίοδο δεσμεύσεων (2013 – 2017).
• Να αναλάβει ουσιαστικές πρωτοβουλίες που θα δώσουν στις Η.Π.Α. πρωταγωνιστικό ρόλο στις προπαρασκευαστικές διαπραγματεύσεις της Βόννης τον ερχόμενο Μάρτιο και Απρίλιο, ενόψει της διάσκεψης της Κοπεγχάγης.
• Να αναλάβει τις υποχρεώσεις που αναλογούν στις Η.Π.Α. για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών, μέσα από πρωτοβουλίες που συμβάλλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. (πχ προώθηση των Α.Π.Ε. και της εξοικονόμησης ενέργειας, ανάπτυξη ανανεώσιμων, καθαρών τεχνολογιών, καταπολέμηση αποδάσωσης).
  
  Η Ελλάδα, ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να αναλάβει τις απαραίτητες διπλωματικές πρωτοβουλίες στις Συνόδους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θα διασφαλίζουν ότι η Ε.Ε. θα διατηρήσει τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στις διεθνείς διαπραγματεύσεις.
  Παράλληλα, όπως τονίζεται στη μελέτη της Greenpeace, θα πρέπει να σταθεί ενάντια σε κάθε ‘παραθυράκι’ το οποίο υπονομεύει τους μονομερείς στόχους της Ε.Ε. για την καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών.